System odznak PTTK
- szczegóły
- data publikacji: czwartek, 08, grudzień 2011 18:10
- autor: Aleksandra Staszak
Tworzony jest nieprzerwanie praktycznie od początku istnienia Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Powstałego w 1950 roku z połączenia Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym. Punktem wyjścia do powstania systemu odznak, było ustanowienie w 1935 roku Górskiej Odznaki Turystycznej PTT, która zdobyła dużą popularność wśród turystów górskich. System powstaje od 1951 roku, ustanowiono wtedy pierwsze w PTTK regulaminy odznak turystyki kwalifikowanej: Odznaki Turystyki Pieszej (OTP) oraz Narciarskich Odznak Turystycznych (NOT). Kolejne lata przyniosły coraz to nowe odznaki: kolarską, kajakową, żeglarską, motorową, podwodną, imprez na orientacje, jeździecką. W ofercie znajdują się także odznaki dziecięce: piesza - Siedmiomilowe buty, kajakowa - Kiełbik czy Dziecięca Odznaka Turystyczna najmłodsza pośród odznak ogólnopolskich ustanowiona w 2009 roku.
Chronologia ustanawiania odznak turystyki kwalifikowanej PTTK (za R.H. Orliczem, zmienione)
Rok ustanowienia/ Nazwa odznaki
- 1935 Górska Odznaka Turystyczna PTT (GOT PTT)
- 1950 Górska Odznaka Turystyczna PTTK (GOT PTTK)
- 1951 Odznaka Turystyki Pieszej (OTP PTTK)
- 1951 Narciarskie Odznaki Turystyczne (NOT PTTK)
- 1952 Kolarska Odznaka Turystyczna (KOT PTTK)
- 1952 Turystyczna Odznaka Kajakowa PTTK (TOK PTTK)
- 1954 Żeglarska Odznaka Turystyczna PTTK (ŻOT PTTK)
- 1956 Motorowa Odznaka Turystyczna PTTK (MOT PTTK)
- 1960 Turystyczna Odznaka Podwodna PTTK (TOP PTTK) [już nie weryfikowana]
- 1975 Odznaka Imprez na Orientację (OInO PTTK)
- 1995 Górska Odznaka Kajakowa PTTK (GOK PTTK)
- 1995 Dziecięca Odznaka Kajakowa PTTK Kiełbik (DOK Kiełbik PTTK)
- 1997 Jeździeckie Odznaki Turystyczne (JOT PTTK)
- 2007 Zimowa Odznaka Górska COTG PTTK (ZOG PTTK)
- 2009 Dziecięca Odznaka Turystyczna PTTK (DOT PTTK)
Równolegle z odznakami turystyki kwalifikowanej powstawać zaczęły odznaki krajoznawcze. Najstarszą odznakę ustanowiono w 1959 roku, była to Odznaka Turystyczna Ziem Zachodnich. Jednak to Miłośnik Roztocza, którego regulamin przygotowano 1965 roku jest najstarsza odznaką możliwą do zdobycia.
Informacje o ilości odznak w systemie są rozbieżne, według Lewandowskiego w 2009 roku istniało 341 regulaminów (w tym odznak które można zdobywać było pośród nich 279). Natomiast Bijak podaje w 2010 roku istnienie 330 odznak możliwych do zdobywania. Obecnie ustanowienie regulaminu nowej odznaki regionalnej nie wiąże się z jego zatwierdzeniem przez Komisję Krajoznawczą ZG PTTK, jak miało to miejsce w przeszłości. Zaowocowało to wysypem różnego rodzaju odznak, z nie zawsze sensownymi regulaminami.
Na uwagę zasługuje praca jaką przez 20 lat wykonał i wykonuje Kol. Roman Henryk Orlicz. Prezes Koła PTTK nr 24 "Młodzi Silni Weseli", Oddział Wolski PTTK. Zbiera on regulaminy odznak: aktualnych, archiwalnych – zawieszonych, wycofanych, już nie weryfikowanych oraz nowo ustanowionych (także projektowanych).
Wszystkich zainteresowanych odznakowym szaleństwem polecam stronę www.msw-pttk.org.pl. Zbiór regulaminów prezentował na swej stronie internetowej swego czasu także Kol. Robert Respondowski, obecnie zbiór jest już niedostępny.
Historię odznak PTTK przybliża Kol. Zbigniew Lewandowski, przygotował on publikację pt: "Odznaki krajoznawcze i regionalne Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego". W książce zebrał podstawowe informację o odznakach PTTK wraz z ich wizerunkami.
Bibliografia:
Bijak Sz., 2010. Przyroda i jej ochrona w odznakach krajoznawczych PTTK, Krajoznawca – Biuletyn informacyjny KK ZG PTTK nr 1, sierpień 2010.
Lewandowski Z., 2008. Odznaki krajoznawcze i regionalne Polskiego Towarzystwa Turystyczno Krajoznawczego, Wyd. WSSP im. Wincentego Pola w Lublinie.
Lewandowski Z., 2009. Odznaki krajoznawcze PTTK. W: Skowron W., Umiński J. (red.). Studia i materiały z dziejów krajoznawstwa polskiego – od PTK do PTTK, s. 435- 440. PTTK, Radom.
Orlicz R.H., 2010. System odznak PTTK, www.msw-pttk.org.pl, (dostęp 23.10.2010).
Siliniewicz K, 1981. Zeszyty szkoleniowe kurs przodowników-instruktorów, część ogólna, zeszyt 5. Warszawa ZWP PTTK.
