Gala konkursu „Poznajemy Ojcowiznę” w Elblągu

szczegóły

data publikacji: niedziela, 30, czerwiec 2019 22:58

autor: Elżbieta Matusiak-Gordon

W tym roku laureaci etapu centralnego XXVI Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Krajoznawczego „Poznajemy Ojcowiznę” zjechali do Elbląga. Przybyli tu wraz ze swoimi opiekunami na galę wręczenia nagród. Organizatorami zlotu – trwającego od 24 do 26 maja 2019 r. – byli PTTK Oddział Ziemi Elbląskiej w Elblągu z jego prezesem Leszkiem Marcinkowskim na czele oraz Rada Programowa ds. Młodzieży Szkolnej Zarządu Głównego PTTK.

Ogólnopolski Młodzieżowy Konkurs Krajoznawczy „Poznajemy Ojcowiznę”, to jeden z najstarszych tego rodzaju w Polsce, organizowany przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Przyczynia się do wyłonienia i uhonorowania najlepszych młodych miłośników krajoznawstwa i ich opiekunów.

Kolorowy Elbląg i Żuławy Elbląskie

Zanim nastąpiło wręczenie nagród laureaci wraz z opiekunami poznawali dzieje Elbląga, znanego w VIII–X w. pod nazwą „Truso”, oraz pięknie rekonstruowaną elbląską starówkę, słuchając ciekawych informacji przekazywanych przez elbląskich przewodników turystycznych z Oddziału PTTK Ziemi Elbląskiej w Elblągu, mijając i przyglądając się co i rusz formom przestrzennym z elbląskiej kolekcji. Miasto położone jest nad rzeką o tej samej nazwie, nazywanej przez elblążan niekiedy „Kanałem”, na pograniczu Żuław Wiślanych i Wysoczyzny Elbląskiej. Na rynku króluje katedra św. Mikołaja z 97-metrową wieżą, będącą głównym punktem odniesienia odradzającego się Starego Miasta. Po oblężeniu Elbląga przez wojska radzieckie w lutym 1945 r. Stare Miasto stało się ruiną. Jednakże po wejściu do wnętrza katedry okazało się, że choć odbudowana, skrywa wiele z pierwotnego wyposażenia oraz z różnych świątyń elbląskich i okolicznych miejscowości. Są tu pięknie rzeźbione gotyckie, późnogotyckie i barokowe drewniane ołtarze czy też obrazy i rzeźby, a także czternastowieczna chrzcielnica z brązu. Z wojennej pożogi najmniej ucierpiał, choć też był poważnie uszkodzony, gotycki kościół dominikański, wybudowany w obrębie średniowiecznych murów obronnych Elbląga. Ocalało prezbiterium, z dumą pokazywane od zewnętrznej strony przez przewodniczkę, a także zakrystia i południowe skrzydło krużganka oraz ruiny zachodniej części dziedzińca gospodarczego i fragment muru zabudowań klasztornych, na którym widnieją siedemnasto- i osiemnastowieczne płyty nagrobne i kamienne epitafia, częściowo zniszczone. Dzisiaj w odbudowanych murach dawnego kościoła Najświętszej Marii Panny mieści się Centrum Sztuki Galeria El. Jednym z symboli Elbląga jest obecnie legendarny kilkunastoletni Piekarczyk, który ma swój pomnik przy Bramie Targowej. Ten bohaterski pomocnik piekarza w 1521 r. miał przeciąć łopatą linę podtrzymującą kratę w owej Bramie, udaremniając wtargnięcie oddziału krzyżackiego do miasta, po podpisaniu bowiem pokoju toruńskiego w 1466 r. weszło ono w skład państwa polskiego. Przy Piekarczyku grupa oprowadzana przez Jolantę Kałabun zrobiła sobie pamiątkowe zdjęcie. Dziś trudno wyobrazić sobie, że w Elblągu istniał kiedyś zamek krzyżacki. Nad rzeką o nazwie Ilfing, dzisiaj nazywaną Elbląg, Krzyżacy zbudowali fortyfikację, gdzie w XIII w. znajdowała się siedziba krajowego mistrza krzyżackiego. Uczestnicy zlotu mogli zobaczyć część dawnego podzamcza, gdzie mieści się obecnie Muzeum Archeologiczno-
-Historyczne Elbląga. Obejrzenie ciekawych eksponatów tego muzeum, wydobytych podczas badań archeologicznych przeprowadzanych na Starym Mieście i w dawnej osadzie Truso, pozostawiono jako zachętę do ponownego przyjazdu do tego interesującego miasta nie tylko ze względów historycznych. Był Elbląg w wiekach XIII–XV ważnym ośrodkiem handlowym, członkiem związku miast hanzeatyckich, portem, do którego przybywali kupcy i osadnicy z całej Europy. Przewodnicy turystyczni z elbląskiego oddziału PTTK odkrywają go krok po kroku zarówno mieszkańcom Elbląga, jak i przybywającym do niego turystom.

Organizatorzy zlotu starali się pokazać także czym są Żuławy Wiślane, na przykładzie obszaru, nazywanego Żuławami Elbląskimi, położonego na południe od Elbląga, przybliżali historię tego terenu i jego swoisty urok. Laureaci przyglądali się żuławskiemu krajobrazowi, poprzecinanemu siecią rowów i kanałów oraz grobli i wałów przeciwpowodziowych, z rzekami, charakterystycznymi dla niego rosnącymi tu wszędzie wierzbami, posadzonymi w celu odwadniania pól, z mostami nad rzekami i domami podcieniowymi świadczącymi o bogactwie dawnych żuławskich gburów. Z historią tych terenów związani są przybyli na Żuławy w połowie XVI w. mennonici. „Ich kunszt, zdolność osuszania zalewanych terenów i budownictwo zadziwiał ówczesne społeczeństwo polskie i pruskie” – mówił Leszek Marcinkowski, prezes Zarządu Oddziału PTTK Ziemi Elbląskiej, przewodnik turystyczny, autor licznych publikacji o tym terenie. – „Do ciekawostek związanych z Żuławami należą także nekropolie z licznymi kościołami i dawnymi cmentarzami”. Niestety, te nietypowe domy, charakterystyczne mosty czy cmentarze, będące miejscami pochówku dawnych osadników olęderskich bezpowrotnie znikają z krajobrazu żuławskiego. Uciekały oglądane przez szyby autokarów domy modlitwy czy budynek z widocznym w oddali kominem, skrywający urządzenia przepompowni parowej z przełomu XIX i XX w. Obejrzano w miejscowości Jezioro unikatową konstrukcję mostu zwodzonego z 1895 r. nad rzeką Tyną, most obrotowy na rzece Dzierzgoń i jej zlewnię, dom podcieniowy typu holenderskiego z 1749 r. w Rozgarcie, w Fiszewie ruiny pięknego pewnie niegdyś gotyckiego kościoła z cmentarzem wokół, będący w ruinie cmentarz ewangelicko-mennonicki, założony pomiędzy latami 1793 a 1841, z piękną i zabytkową stelą, którą wziął w swoje objęcia pień klonu, jakby tuląc pochowaną tu czwórkę mennonickich dzieci z nieodległego stąd Oleśna. Skłoniono się także przed głazem upamiętniającym ośmiu żołnierzy powstania listopadowego poległych w Fiszewie w 1832 r. To do tego miejsca Oddział PTTK Ziemi Elbląskiej w Elblągu co roku organizuje w styczniu Ogólnopolski Złaz „Śladami żołnierzy powstania listopadowego”, będący wyrazem szczególnego hołdu dla ludzi walczących o wolność Polski. Podziwiano malownicze jezioro Druzno we wsi Węgle-Żukowo, które to dwie wsie założyli w XVI i w XVII w. osadnicy olęderscy, a dzisiaj stanowią jedną. Jezioro wraz z przyległymi terenami jest rezerwatem przyrody, właściwie ornitologicznym, o znaczeniu międzynarodowym, położonym na obszarze depresyjnym Żuław Elbląskich, który jest pozostałością dawnych rozlewisk Wisły. Jest to bowiem miejsce lęgowe ptactwa wodnego i błotnego, w tym wielu rzadkich gatunków. To piękne jezioro jest na szlaku wodnym – o czym przekonali się uczestnicy, widząc w oddali płynący statek – fascynującego i oryginalnego Kanału Elbląskiego z pochylniami, dzięki którym statek pokonuje lądem różnicę poziomów kanału na długości prawie dziesięciu kilometrów o około sto metrów, czyli nieco więcej niż ma wieża katedry elbląskiej. Przyglądano się bujnie tu rosnącej roślinności, złowionym rybom, czyszczeniu sieci nad jeziorem przez rybaków. Obejrzano stojący tu drewniany dom, dawny zajazd Drei Rosen, z gankiem, lukarnami i pięknymi zdobieniami w szczytach, wykonanych – jak usłyszano – piłą laubzegą. Jak Żuławy Elbląskie, to oczywiście nie mogło również zabraknąć wizyty w najniższym punkcie w Polsce – położonym w powiecie i gminie elbląskiej – Raczkach Elbląskich, gdzie poziom depresji wynosi 1,8 m p.p.m., o czym przypominać będą uczestnikom zlotu wręczone certyfikaty. Na zakończenie tej wędrówki udano się do Stodolarni we wsi Oleśno – zaskakującego, niepowtarzalnego i jedynego w swoim rodzaju miejsca ze starym sprzętem, meblami, obrazami, fotografiami, gdzie odbywają się warsztaty artystyczne, występują zespoły muzyczne i gdzie uczestnicy Centralnego Zlotu Laureatów zjedli pyszne pierogi (niestety nie wszyscy je lubią, a szkoda...) zrobione przez członkinie Stowarzyszenia Mieszkańców Wsi „Oleśno – wieś z pomysłem”, niezwykle aktywnego, działającego na rzecz rozwoju swojej wsi. Teren Żuław, który pokazano, jest piękny i warty bliższego poznania.

Spacerowano również w Elbląskim Parku Leśnym „Bażantarnia” – położonym w granicach administracyjnych miasta, na skraju Wysoczyzny Elbląskiej – ulubionym miejscu wypoczynku elblążan już od XIX w. Można tu zobaczyć dawny zajazd z wyszynkiem, który dzisiaj jest restauracją Myśliwską, niestety tego dnia zamkniętą, a obok zabytkową drewnianą muszlę koncertową, neogotycki pałac z początku XIX w. wybudowany na zlecenie radcy handlowego i dawnego królewskiego konsula w Rosji Augusta Abbega, obecnie będący siedzibą Nadleśnictwa Elbląg. Wytyczonych tu zostało przez znakarzy Oddziału PTTK Ziemi Elbląskiej w Elblągu kilka szlaków turystycznych, zachęcających do pieszych wędrówek czy joggingu przez jary, wąwozy i wzgórza, wśród wspaniałej, bujnej przyrody w towarzystwie cieszącego ucho ptasiego śpiewu. Można tu spotkać rowerzystów i osoby uprawiające Nordic Walking, poprawiających swoją kondycję, są tu bowiem trasy o charakterze górskim. To świetne miejsce na odprężenie i relaks pośród wspaniałej zielonej roślinności parku.

Zaprezentowane przez przewodników miejsca zachęcały do powtórnego przyjazdu, zdawały się szeptać: „Wróćcie tu, czekamy na was”, aby poznać głębiej historię tego terenu i ludzi z nim związanych dawniej i dziś.

Radosne prezentacje małych ojczyzn i finałowa gala

Pierwszego dnia 24 maja, pod wieczór, laureaci prezentowali swoje małe ojczyzny i prace konkursowe, niekiedy w oryginalny i dowcipny sposób. Wytworzyła się miła i swobodna, wręcz domowa atmosfera.

Gala miała miejsce następnego dnia – 25 maja, w sali konferencyjnej „U św. Ducha” przy Bibliotece Elbląskiej. Czekano na nią ze zniecierpliwieniem, aby dowiedzieć się które miejsce zdobyto na etapie centralnym tego konkursu. Wszystkie były niezmiernie ważne. Z protokołem obrad jury konkursowego etapu centralnego XXVI edycji Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Krajoznawczego „Poznajemy Ojcowiznę” można zapoznać się tu: https\://bit.ly/2VZQE8g. Z racji obszerności protokółu podaję tylko zdobywców Grand Prix w poszczególnych kategoriach:

• w kategorii szkół podstawowych – Sylwia Biernat z Publicznej Szkoły Podstawowej im. Jana Kochanowskiego w Rusinowie (woj. mazowieckie) za pracę „Czytanie i pisanie za majątek stanie – czyli po co do szkoły chodzić”, opiekun: Kazimiera Woźniak;
• w kategorii szkół gimnazjalnych – Julia Kmita, Estera Mocarska, Zuzanna Przanowska, Julia Stachecka z Prywatnego Gimnazjum im. św. Królowej Jadwigi w Mariówce (woj. mazowieckie) za pracę „Kotfin w muzycznej tece”, opiekun: Marzena Papis;
• w kategorii szkół ponadgimnazjalnych – Kamil Nowak z Zespołu Szkół Zawodowych im. kard. Stefana Wyszyńskiego w Dynowie (woj. podkarpackie) za pracę „Dynowski album, czyli polskie, żydowskie i ukraińskie wesela dzisiaj i dawniej”, opiekun: Katarzyna Stpiczyńska.

Jury po raz kolejny też przyznało Nagrodę im. Heleny Cieślak – Członka Honorowego PTTK, pomysłodawczyni tego konkursu – szczególnie zasłużonym opiekunom w przygotowywaniu dotychczasowych uczestników i laureatów konkursu. W tym roku otrzymali ją:

• Halina Garczyńska,
• Agnieszka Marjańska,
• Anna Ciosmak.

Uroczystość wręczenia nagród laureatom z udziałem oficjalnych gości uświetniona była występami artystycznymi dzieci i młodzieży ze Studia Artystycznego Katarzyny Panicz „Szalone” i „Szalone Małolaty”.

Na galę przybyli między innymi: naczelnik Wydziału Promocji, Edukacji, Kultury i Sportu Powiatu Elbląskiego Wioletta Janas, dyrektor Departamentu Promocji, Kultury i Turystyki Urzędu Miejskiego w Elblągu Adam Jocz, Andrzej Gordon – Członek Honorowy PTTK, dziekan Kręgu Seniorów PTTK, czyli wszystkich Członków Honorowych Towarzystwa, Kamil Zimnicki – członek Głównej Komisji Rewizyjnej PTTK, Lucyna Mańkowska – przewodnicząca Rady Programowej ds. Młodzieży Szkolnej Zarządu Głównego PTTK, Marcin Klemenski – sekretarz tejże Rady, Paweł Cukrowski – redaktor naczelny miesięcznika „Poznaj Swój Kraj” oraz Kamil Kultys i Elżbieta Matusiak-Gordon – członkowie jury etapu centralnego konkursu „Poznajemy Ojcowiznę”.

Ogólnopolski Młodzieżowy Konkurs Krajoznawczy „Poznajemy Ojcowiznę” ma na celu skierowanie uwagi młodzieży szkolnej na swój dom, rodzinę, region, by poznała swoje korzenie i ziemię ojczystą, wszystko, co ją otacza. Jest zachęceniem do niekiedy pierwszych twórczych opracowań krajoznawczych. Dużą rolę w tym procesie mają do odegrania nauczyciele, opiekunowie, rodzice. Konkurs ten jest kluczem do serca i duszy dziecka lub nastolatka oraz do „narodowych skarbów”, a krajoznawstwo patriotyczne rozwijane jest w sposób praktyczny, najlepszy z możliwych.

Przed odczytaniem protokołu przewodniczący jury konkursu Andrzej Gordon zwrócił się do laureatów, ich opiekunów, rodziców, a także obecnych na sali dziadków, podkreślając kreowaną wspólnie ciągłość pokoleń. Gratulując laureatom pasji, odwagi i wiedzy, podziękował opiekunom prac laureatów za troskę „właściwą prawdziwym Nauczycielom Kraju Ojczystego”. Zaznaczył, że w odróżnieniu od dziesiątków olimpiad laureaci tego konkursu nie udowadniali posiadania wiedzy, ale swoistą radość w tworzeniu nowych opracowań, które na ogół były pracami pierwszej generacji. Sięgali do często bardzo rodzinnych źródeł, odnajdując w tym drogę do własnej, polskiej tożsamości. „Zdarzało się, że opracowania nie mieściły się w podręcznikowej, historycznej średniej. Pokazywały złożoność spraw, z których składa się Polska” – powiedział. Zachęcał do tego, aby byli „dalej wierni prawdzie i dalej odnajdywali piękno więzi z drugim człowiekiem, czasami siedzącym obok, a czasami bliskim, choć odległym w czasie i w przestrzeni”. Mówił w tym kontekście o sensie postawy krajoznawczej, o wartości odkrywania krajobrazu, ethosu ludzkiej pracy, wierności Polsce i ideałom. W nawiązaniu do tego podziękował Oddziałowi PTTK Ziemi Elbląskiej w Elblągu za wspaniałe otwarcie na Elbląg, na Żuławy i na Wysoczyznę Elbląską.

Centralny Zlot Laureatów XXVI edycji Ogólnopolskiego Młodzieżowego Konkursu Krajoznawczego „Poznajemy Ojcowiznę” odbył się pod Honorowym Patronatem Prezydenta Elbląga Witolda Wróblewskiego oraz Starosty Powiatu Elbląskiego Macieja Romanowskiego. Współfinansowany był ze środków Gminy Miasto Elbląg, Zarządu Powiatu Elbląskiego i Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego.

Jeszcze raz serdecznie gratulujemy laureatom i ich opiekunom.

Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z Centralnego Zlotu Laureatów w Elblągu: https://bit.ly/2Yc2yOm

• następny »